معدنی ها /فائزه پناهی، ذخایر سنگ‌آهن ایران اگرچه از نظر عددی قابل توجه هستند، اما تحلیل‌های ساده‌انگارانه که تنها میزان ذخیره را بر مصرف سالانه تقسیم می‌کنند، تصویری غیرواقعی از وضعیت واقعی منابع ارائه می‌دهند؛ این تحلیل‌ها، واقعیت محدودیت‌های تولید و تفاوت ظرفیت معادن را نادیده می‌گیرند. سعید عسکرزاده، دبیر انجمن سنگ‌آهن ایران، با اشاره به این نکته گفته است: «تصور اینکه اگر یک معدن بزرگ تمام شد، کمبود آن را به راحتی از معدن دیگر جبران کنیم، صحیح نیست.»
در عمل، معادنی مانند سنگان ممکن است ظرفیت قابل توجهی داشته باشند، اما این ظرفیت محدود و در حال بهره‌برداری کامل است و امکان افزایش تولید بیشتر از سطح فعلی وجود ندارد. از سوی دیگر، معادنی مانند چادرملو زودتر به پایان عمر بهره‌برداری نزدیک می‌شوند و کمبود آن‌ها به راحتی جایگزین نمی‌شود. این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که نسخه واحد برای مدیریت معادن وجود ندارد و هر معدن شرایط خاص خود را دارد.
یکی از بزرگ‌ترین موانع اکتشاف، دسترسی محدود به زمین است. عسکرزاده می‌گوید: «موضوع اصلی در اکتشاف نه تجهیزات و نه نرم‌افزار و نیروی انسانی، بلکه خود زمین است.» بخش عمده‌ای از مساحت کشور، اعم از مناطق دارای پتانسیل معدنی یا فاقد آن، هنوز از دسترس خارج است. این محدودیت دسترسی باعث شده فعالیت‌های اکتشافی عمدتاً سطحی باقی بمانند و بخش بزرگی از ذخایر عمقی ناشناخته باقی بماند.
با وجود ورود بخش خصوصی به حوزه اکتشاف، اقدامات انجام‌شده هنوز کافی نیستند. فاصله قابل توجهی بین وضعیت فعلی و وضعیت مطلوب وجود دارد و سرمایه‌گذاری هدفمند و بلندمدت برای شناسایی و بهره‌برداری از ذخایر عمقی ضروری به نظر می‌رسد.
اگر روند فعلی تغییر نکند، ایران در آینده‌ای نه چندان دور با کمبود جدی سنگ‌آهن مواجه خواهد شد؛ کمبودی که ابتدا معادن کوچک و متوسط را تحت فشار قرار می‌دهد و سپس زنجیره تأمین صنعت فولاد را با بحران مواجه خواهد کرد. کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون بازنگری اساسی در سیاست‌های اکتشاف، تمرکز بر ذخایر عمقی و دسترسی بهتر به زمین‌های معدنی، چشم‌انداز تأمین پایدار سنگ‌آهن برای کشور در معرض خطر جدی قرار دارد.