معدنی ها /فائزه پناهی؛ صنعت فولاد ایران این روزها زیر سه فشار اصلی قرار دارد؛ سیاست ارزی ناعادلانه، ناترازی انرژی و ساختار تصمیمسازی فرسوده که این سه، بیش از تحریمها، صادرات را تهدید میکنند.و حالا کارخانههایی که با میلیاردها تومان سرمایه و مأموریت صادرات در کنار آبهای آزاد ساخته شدند، امروز باید در صف عرضه داخلی بایستند؛ درحالیکه دلال با کارت اجارهای، همان محصول را بیدردسر صادر میکند و ارز را با نرخ آزاد میفروشد. این یعنی سیاستی که تولید را مجازات و واسطهگری را پاداش میدهد!
برآوردها نشان میدهد اگر روند کنونی ادامه یابد، صادرات فولاد ایران ممکن است از پنج میلیارد دلار فعلی به چهار میلیارد سقوط کند و کشور جایگاهش را در جمع ۱۰ صادرکننده برتر جهان از دست بدهد: در همین راستا بهرام سبحانی، از مدیران باسابقه فولاد و رئیس هیات عامل ایمیدرو درحاشیه سمپوزیوم بینالمللی فولاد ۱۴۰۴ در جزیره کیش صریح میگوید: تولیدکننده واقعی مجبور است ارز صادراتی را با نرخ ۷۰ هزار تومان تحویل دهد، درحالیکه صادرکننده غیرواقعی ارز را با نرخ آزاد مصرف میکند. نتیجه روشن است؛ زیان برای تولید، سود برای واسطه و خروج سرمایه از مسیر رسمی. در شرایطی که کشور به ارزآوری نیاز دارد، چنین سیاستی عملاً ضدصادرات است.
در ادامه هم امین ابراهیمی، مدیرعامل فولاد خوزستان، نیز هشدار داد: بیش از ۹۵ درصد موانع صادرات فولاد، داخلی است. بیش از ۳۰ هزار کارت بازرگانی در سه سال گذشته صادر شده که بسیاری اجارهایاند؛ به این معنا که تولیدکننده واقعی زیر بار مقررات و سامانهها مانده و دلال جای او را گرفته است. این چرخه معیوب باعث شده حتی تولیدکنندگان خوشسابقه، در فهرست متخلفان ارزی قرار بگیرند و سرمایهگذاری جدید در این حوزه ریسکزا شود.
اما نکته قابل توجه بعدی این است که در کنار این تصمیمهای غلط، نگاه نادرست به مصرف انرژی فولاد هم به تکرار یک سوءبرداشت منجر شده است. فولادسازان نه یارانهبر که یارانهدهندهاند. سهم گاز مصرفیشان کمتر از پنج درصد کل شبکه است، اما بیش از ۳۰ درصد درآمد شرکت گاز از همین صنعت تأمین میشود و با اینهمه، هر زمستان با محدودیت گاز مواجه میشوند و مجبورند برای حفظ تجهیزات، گاز را بسوزانند؛ زیانی مضاعف که حتی در آمار رسمی هم نادیده گرفته میشود.
راهحلها روشناند اما ارادهای برای اجرای آنها نیست؛ آزادسازی ارز صادراتی تولیدکنندگان، تغییر کارکرد بورس کالا از اجبار به ابزار، استثنا برای کارخانههای ساحلی در صادرات مستقیم، و ایجاد یک نهاد واحد تصمیمساز. تا وقتی دلال برای صادرات تشویق شود و تولیدکننده برای همان کار بازخواست، اصلاحی رخ نخواهد داد.
در واقع فولاد ایران امروز نه از کمبود ظرفیت، که از فقر سیاست میرنجد. صنعتی که میتواند سالانه ده میلیارد دلار ارزآوری داشته باشد، درگیر دستورالعملهایی است که با منطق تولید فاصله دارد. فولاد محتاج یارانه نیست؛ فقط قانون عاقلانه میخواهد که اگر تصمیمگیریها از مسیر بوروکراسی به مسیر عقلانیت بازنگردد، این ستون فقرات صنعت ایران، زیر بار تصمیمهای ناپایدار خواهد شکست.
مخاطبین عزیز پایگاه خبری–تحلیلی "معدنیها"؛ شما میتوانید از دایرکت پیج اینستاگرام "معدنیها" به آدرس madanihanews برای ارائه نقطه نظرات، پیشنهادها، انتقادها و سایر پیامهای خود با ما در ارتباط باشید.
