معدنی ها /فائزه پناهی؛ در حالی که صنعت معدن ایران سال‌ها با معضلاتی مانند خام‌فروشی، عقب‌ماندگی زیرساختی و توقف طرح‌های کلیدی دست‌وپنجه نرم می‌کرد، ایمیدرو اعلام کرده که در سال ۱۴۰۲ موفق به تکمیل ۳۰ طرح نیمه‌تمام به ارزش ۲.۹ میلیارد دلار شده است؛ پروژه‌هایی که عمدتاً در حوزه‌های فولاد، مس، طلا و تیتانیوم متمرکز بوده‌اند و به‌طور مستقیم برای بیش از ۷,۴۰۰ نفر شغل ایجاد کرده‌اند.
اما سؤال مهم‌تر اینجاست: آیا این پروژه‌ها نوید جهشی واقعی در اقتصاد معدنی کشور است، یا صرفاً جبرانی دیرهنگام برای سال‌ها تأخیر و فرسایش ظرفیت‌ها؟
واقعیت این است که طرح‌های نیمه‌تمام، نماد بی‌ثباتی سیاست‌گذاری و تأخیرهای مزمن در جذب سرمایه بوده‌اند. تکمیل آن‌ها، هرچند قابل‌تقدیر، اما تنها نیمی از مسیر است. در غیاب نقشه راهی شفاف برای بهره‌برداری بهینه، صادرات با ارزش افزوده بالا، توسعه فناوری‌های بومی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، این پروژه‌ها ممکن است صرفاً به سیاهه‌ای دیگر از دستاوردهای آماری بدل شوند.
نکته مهم دیگر، توزیع جغرافیایی و عدالت‌محور بودن این طرح‌هاست. آیا این ۲.۹ میلیارد دلار به مناطق محروم معدنی و استان‌های دارای بیکاری بالا رسیده است؟ یا دوباره در مناطق صنعتی متمرکز شده؟
به‌ویژه در شرایطی که برخی معادن مانند معادن گلستان، هنوز درگیر مشکلات ایمنی و ساختاری‌اند، تأکید بر توسعه متوازن و ایمن، باید در مرکز سیاست‌های معدنی قرار گیرد. اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم این پروژه‌ها، گامی رو به جلوست؛ اما آینده معدن ایران به چیزی فراتر از تکمیل پروژه‌ها نیاز دارد: شفافیت، استانداردهای جهانی، و نگاه ملی به یک ثروت زیرزمینی که نباید زیر خاک بماند.