معدنی ها /فائزه پناهی؛ براساس اعلام رسمی فرماندار گناباد، از مجموع ۵۰ معدن دارای پروانه بهره‌برداری در این شهرستان، تنها ۲۸ معدن فعال‌اند و ۴۶ درصد دیگر عملاً غیرفعال شده‌اند. این وضعیت در یکی از مهم‌ترین مناطق دارای ذخایر معدنی غیر‌فلزی شرق کشور، از جمله سیلیس، بنتونیت، کائولن و سنگ‌های تزئینی، زنگ خطری جدی برای اقتصاد محلی و منطقه‌ای به شمار می‌رود.
شهرستان گناباد با وجود ذخایر تأیید‌شده معدنی و صدور ۵۰ پروانه بهره‌برداری، با چالشی جدی در استفاده مؤثر از این ظرفیت مواجه است. براساس اظهارات فرماندار، رکود بازار، فرسودگی ماشین‌آلات، کمبود نقدینگی، ضعف در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و موانع بوروکراتیک از جمله مهم‌ترین دلایل غیرفعال‌شدن این معادن به شمار می‌رود. وی همچنین تأکید کرده است که باید دستگاه‌های اجرایی شهرستان، وزارت صمت و بانک‌ها با رویکرد تسهیل‌گر وارد عمل شوند تا زمینه برای احیای معادن تعطیل‌شده فراهم شود.
بر اساس آمار ارائه‌شده، معادن فعال در شهرستان گناباد برای حدود ۳۰۰ نفر اشتغال مستقیم و بیش از ۶۰۰ نفر اشتغال غیرمستقیم ایجاد کرده‌اند. همچنین ۸۰ درصد ناوگان حمل‌ونقل سنگین منطقه به معادن وابسته است. این یعنی هر واحد معدنی غیرفعال، نه‌تنها تولید را متوقف کرده بلکه بخش‌های مکمل اقتصادی را نیز با اختلال مواجه کرده است.
معدن‌داران محلی از کمبود سوخت، افزایش نرخ حمل‌ونقل، فرسودگی تجهیزات، دشواری اخذ مجوزها و نبود حمایت مالی مؤثر به‌عنوان موانع جدی یاد کرده‌اند. همچنین عدم وجود واحدهای فرآوری کافی باعث شده ارزش افزوده مواد معدنی از گناباد خارج و زنجیره تولید کامل نشود. پروژه‌هایی مانند احداث کارخانه «فروسیلیس» و «کاشی هستی» نیز اگرچه مطرح شده‌اند اما هنوز در مرحله مقدماتی‌اند.
در کنار همه این مشکلات، نبود دسترسی ریلی نیز یکی از عوامل کلیدی در کاهش بهره‌وری معادن گناباد است. فرماندار گناباد بر لزوم تسریع در راه‌اندازی راه‌آهن تأکید کرده و آن را عاملی مهم در کاهش هزینه‌های حمل و ایجاد مزیت رقابتی برای معادن منطقه دانسته است.
با وجود ظرفیت‌های اثبات‌شده معدنی، ادامه تعطیلی معادن گناباد نشان‌دهنده نقص در سیاست‌گذاری و ضعف در اجرای برنامه‌های توسعه‌ای بخش معدن است. اگرچه فرمانداری به‌درستی خواستار تشکیل کارگروه‌های احیای معادن شده، اما بدون ورود جدی وزارت صمت، اصلاح ساختار تأمین مالی، و به‌کارگیری سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، بعید است تغییری ایجاد شود. گناباد روی منابع قابل‌توجهی از مواد معدنی با ارزش خوابیده اما همچنان درگیر موانع ابتدایی بهره‌برداری است. اگر سیاست توسعه معادن در سطح ملی جدی تلقی نشود، فرصت گناباد به‌زودی به یک عقب‌ماندگی تبدیل خواهد شد.