معدنی ها /نیما ترکاشوند، چین بی‌سروصدا نخستین سهمیه‌های عناصر نادر خاکی سال ۲۰۲۵ را صادر کرده؛ بی‌آن‌که هیچ اعلام رسمی صورت گیرد. سهمیه‌هایی که معمولاً در سه‌ماهه اول هر سال اعلام می‌شدند، این‌بار با تأخیر و در سکوت انجام شده‌اند، آن هم در شرایطی که گزارش‌ها می‌گویند شرکت‌ها از افشای ارقام منع شده‌اند. این یعنی چین در حال سفت‌تر کردن کنترلش بر یکی از حساس‌ترین زنجیره‌های تأمین دنیاست.
پشت این سکوت، تحولی نهفته که اهمیت راهبردی دارد: بحثی در فوریه برای گنجاندن سنگ معدن وارداتی در سیستم سهمیه‌بندی. پیشنهادی که چندان هم بی‌سروصدا پیش نرفت؛ شرکت‌های وابسته به واردات به‌شدت مخالفت کردند. چون معنایش این بود که محدودیت‌های تازه‌ای در راه است؛ حتی برای موادی که از خارج از چین وارد می‌شوند.
اما این فقط یک تصمیم صنعتی نیست؛ بخشی از یک پازل ژئوپلیتیکی بزرگ‌تر است. چین سال‌هاست از عناصر نادر خاکی نه فقط برای تأمین داخلی، بلکه به‌عنوان ابزار فشار در مذاکرات تجاری استفاده می‌کند. همان‌طور که در دوره افزایش تنش با آمریکا، چند عنصر کلیدی را وارد لیست محدودیت صادرات کرد و زنجیره‌های تأمین جهانی را به‌هم ریخت.
سال گذشته، چین سهمیه استخراج را به ۲۷۰ هزار تن رساند، ولی نرخ رشدش نسبت به ۲۰۲۳ افت محسوسی داشت. در مقابل، سهمیه فرآوری (ذوب و جداسازی) با رشد اندک افزایش یافت. پیام روشن است: مدیریت دقیق عرضه، کنترل بازار، و حفظ قدرت در چانه‌زنی‌های بین‌المللی.
حالا سوال اینجاست: ایران کجای این معادله است؟ کشور ما هم ذخایر قابل توجهی از عناصر نادر دارد، از جمله در استان‌های سیستان‌و‌بلوچستان، سمنان و خراسان جنوبی. اما نبود زیرساخت اکتشاف دقیق، فرآوری صنعتی، و سیاست‌گذاری فعال باعث شده این منابع استراتژیک تقریباً دست‌نخورده باقی بمانند.
در جهانی که فناوری‌های نو وابسته به عناصر نادر خاکی‌اند، سکوت چین زنگ بیدارباشی است برای کشورهایی مثل ایران. یا باید بازیگر زنجیره تأمین شویم، یا همیشه در جایگاه مصرف‌کننده و وابسته باقی بمانیم.mining-technology