معدنی ها /فائزه پناهی؛ از ابتدای مرداد ماه صدور تمام مجوزهای معدنی فقط از طریق درگاه ملی مجوزها انجام شد؛ تصمیمی که دولت آن را گامی در مسیر شفاف‌سازی و تسهیل کسب‌وکار می‌داند، اما فعالان معدنی و کارشناسان آن را پیچیده‌تر شدن فرایندها، حذف رقابت محلی و تمرکز بیشتر بر کاغذبازی دیجیتال می‌دانند.
بدون تردید، اتصال مجوزهای معدنی به درگاه ملی مجوزها یکی از پرچالش‌ترین اقدامات ساختاری در سال‌های اخیر بوده است. پس از سه سال جدال بین نهادهای اجرایی، از جمله دبیرخانه هیات مقررات‌زدایی و معاونت معادن وزارت صمت، حالا قرار است همه چیز "سیستمی" شود. این یعنی نه تنها صدور مجوز اکتشاف، بلکه گواهی کشف، بهره‌برداری، تاسیس صنایع معدنی و حتی برداشت ضایعات ساختمانی نیز زیر ذره‌بین یک سامانه واحد قرار می‌گیرد.
در نگاه اول، این اقدام می‌تواند نشانه‌ای از نظم، شفافیت و کنترل رانت باشد. اما آن‌چه پشت این تصمیم پنهان مانده، صدای شنیده نشده‌ی فعالانی‌ست که معتقدند سیستم جدید نه‌تنها گرهی از مسیر تولید باز نمی‌کند، بلکه خود به یک مانع تازه در مسیر مجوزدهی تبدیل خواهد شد؛ در واقع سامانه‌ای که قرار است درهای معدن را باز کند، ممکن است به قفل تازه‌ای برای آن تبدیل شود.
سؤال جدی اما اینجاست که آیا زیرساخت فنی کشور برای چنین تحول کلانی آماده است؟ آیا پهنه‌های معدنی کشور باید قربانی یک تصمیم نیم‌پز اداری شوند؟ و مهم‌تر از همه، آیا این اتصال دیجیتال به معنای تسهیل دسترسی برابر به منابع ملی‌ست یا تنها تمرکز بیشتر قدرت در دستان معدود مدیران سامانه‌محور؟
درحالی‌که رئیس مرکز ملی پایش و بهبود محیط کسب‌وکار با اعتماد به نفس از این پروژه دفاع می‌کند، بسیاری از معدن‌داران، به‌ویژه در استان‌های کم‌برخوردار، در شوک این ابلاغیه‌اند. چون دیگر خبری از مراجعه حضوری، رایزنی‌های محلی یا پیگیری‌های سنتی نیست. همه‌چیز در اختیار یک پورتال است؛ پورتالی که حتی در روزهای عادی هم گهگاه دچار اختلال است، چه برسد به هجوم صدها درخواست تخصصی معدنی.
به عقیده بسیاری این تحول اگرچه در ظاهر به نفع مقابله با رانت و فساد است، اما در واقع اگر به‌درستی پیاده‌سازی نشود، خود به یک ابزار جدید برای تأخیر، انحصار و حتی فساد دیجیتال تبدیل می‌شود. تجربه اتصال مجوزهای صنفی به درگاه ملی، هنوز فراموش نشده؛ سامانه‌ای که قرار بود نجات‌بخش باشد، اما بسیاری را ماه‌ها در صف انتظار گذاشت.
در حالی که دولت با افتخار از این "پایان عصر رانت در معدن" سخن می‌گوید، اما سول واقعی اینجاست که آیا واقعا ما به پایان رانت رسیده‌ایم، یا فقط شکل آن را عوض کرده‌ایم؟ آینده نزدیک، پاسخ این سوال را خواهد داد. اما تا آن زمان، فعالان معدنی باید میان امید و تردید، راهی سخت را در دل این سامانه طی کنند.
مخاطبین عزیز پایگاه خبری–تحلیلی "معدنی‌ها"؛ شما می‌توانید از دایرکت پیج اینستاگرام "معدنی‌ها" به آدرس madanihanews برای ارائه نقطه نظرات، پیشنهادها، انتقادها و سایر پیام‌های خود با ما در ارتباط باشید.
