معدنی ها /فائزه پناهی؛ در دنیای بی‌رحمِ منابع طبیعی، عدد صفر گاهی از هر بحران دیگری ترسناک‌تر است؛ چین در نیمه سال با تعیین تعرفه صفر برای خرید مس، نه‌تنها نظم بازار جهانی را درهم شکست، بلکه ژاپن را مجبور به عقب‌نشینی تاریخی کرد. اما این بازی با آتش، تنها یک نبرد آسیایی نیست؛ تبعات آن، دیر یا زود به ایران هم خواهد رسید.
در یکی از کم‌سابقه‌ترین رخدادهای بازار فلزات، شرکت ژاپنی «میتسوبیشی متریالز» اعلام کرده که به‌دلیل سقوط سنگین تعرفه‌های ذوب و پالایش (TC/RCs)، احتمالاً بخشی از تأسیسات تولید مس خود را در مجتمع Onahama تعطیل خواهد کرد؛ این تصمیم پس از آن مطرح شد که چین با دستی نامرئی اما مقتدر، در مذاکرات میان‌دوره‌ای با غول معدنی شیلی، «آنتوفاگاستا»، تعرفه‌های خرید مس را به صفر رساند؛ عددی که معنایش برای بقیه بازار، چیزی جز «خفگی در حاشیه سود» نیست.
نکته اینجاست که وقتی چین، به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده فلزات پایه جهان، تصمیم می‌گیرد «قیمت پایه» را به سطح صفر برساند، در واقع فرمان حذف رقبا را صادر می‌کند و ژاپن، که تا پیش از این یکی از باسابقه‌ترین بازیگران صنعت مس بود، حالا به این نتیجه رسیده که تنها راه حفظ سودآوری، حذف موقت بخشی از تولید و تمرکز بر بازیافت مواد اولیه‌ای است که وابستگی کمتری به نوسانات TC/RC دارند. این، یعنی عقب‌نشینی تاکتیکی در برابر رقیبی که حاضر است سود را قربانی سلطه کند.
اما داستان فقط درباره شرق آسیا نیست؛ این تحولات، آینده بازیگران حاشیه‌ای یا کمتر رقابتی بازار مس را هم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. کشورهایی مثل ایران، که به‌دلیل تحریم و عدم‌دسترسی گسترده به بازار جهانی، وابسته به معدنی‌گری خام و صادرات کنسانتره‌اند، حالا باید خود را برای شرایطی آماده کنند که در آن، چین تعیین می‌کند چه کسی در بازار بماند و چه کسی حذف شود. کاهش تعرفه‌ها به صفر یعنی حاشیه سود معدنی‌ها از بین می‌رود؛ و کشوری که هنوز درگیر استخراج اولیه است، در این رقابت جایی نخواهد داشت، مگر اینکه استراتژی خود را فوراً و بنیادین بازنگری کند.
جالا اگر ژاپن با این حجم از تکنولوژی، سابقه، و قدرت اقتصادی، از بازار کنار می‌کشد، ایران باید بداند که با خام‌فروشی و حداقل فرآوری، در هیچ مذاکره‌ای حتی شنیده هم نخواهد شد. اکنون زمان تصمیم‌های سخت است؛ یا ما در حلقه بازیگران اصلی بازارهای فلزات باقی می‌مانیم، یا برای همیشه در لیست صادرکنندگان بی‌نامِ کنسانتره فرومی‌رویم./kitco