معدنی ها /فائزه پناهی، در روزهایی که دنیا به‌دنبال مس بیشتر می‌گردد، سیاست‌مداران در حال بالا بردن دیوار تعرفه‌ها هستند. دقیقاً زمانی‌که تقاضای جهانی برای مس در اوج خود قرار دارد – از شبکه‌های برق گرفته تا انقلاب انرژی پاک – قدرت‌های اقتصادی مشغول تیراندازی با گلوله‌های تجاری‌اند، و این شلیک‌ها شاید به زودی قلب صنعت مس را هدف بگیرند. آمریکا با تعرفه ۱۴۵ درصدی بر واردات چین، جرقه‌ای زده که دودش به چشم کل زنجیره تأمین جهانی می‌رود؛ از معدنی در شیلی، تا کارگری در طبس که شاید هیچ‌وقت نام «وال‌استریت» را نشنیده باشد، اما مستقیم‌ترین اثر را از تصمیماتش می‌بیند.
در هفته‌ای که مدیران بزرگ‌ترین شرکت‌های معدنی جهان در سانتیاگو از عقب‌نشینی سرمایه‌گذاران سخن گفتند، یک واقعیت تلخ آشکار شد: جهان شاید هنوز به‌اندازه کافی مس تولید نمی‌کند، اما فضای اقتصادی جهانی آن‌قدر متلاطم است که هیچ سرمایه‌گذاری جرئت نکند میلیاردها دلار روی پروژه‌ای طولانی‌مدت بریزد. سیاست‌های خلق‌الساعه، عدم قطعیت‌های ژئوپلیتیک و جنگ تعرفه‌ای، برای معادن همانند انفجار متان در دل زمین است – بدون هشدار، بدون فرصت فرار.
و حالا باید از خود بپرسیم: اگر شیلی، با آن زیرساخت‌های غول‌پیکر و پیش‌بینی‌های دقیق، از سرمایه‌گذاری عقب می‌نشیند، تکلیف ایران چیست؟ کشوری که بخش بزرگی از ذخایر معدنی‌اش هنوز خاک‌خورده، پروژه‌هایش عمدتاً بدون سرمایه‌گذار مانده و حتی کارگرانش در معادن مس سرچشمه یا سونگون با تجهیزات فرسوده کار می‌کنند. آن‌هم در حالی‌که ما هم در گیرودار تحریم و تلاطم اقتصادی هستیم، بی آن‌که برنامه‌ای برای ورود به زنجیره جهانی ارزش مس داشته باشیم.
وقتی مدیرعامل آنتوفاگاستا می‌گوید: «سرمایه‌گذاران به اطمینان نیاز دارند»، این جمله یک پیام جهانی دارد. معدن، بازی صبر و آینده‌نگری است. اما آینده‌نگری در اقتصادی که هر روزش را با ابهام آغاز می‌کند، ممکن نیست. و این یعنی ایران هم – اگر سیاست‌گذارانش به خود نیایند – در همین بازی خواهد باخت، حتی پیش از شروع.
در حالی‌که در دنیا سخن از نیاز به ۷.۵ میلیون تُن مس جدید طی ده سال آینده است، ایران هنوز مشغول خام‌فروشی است و کارخانه‌های فرآوری، یا مجوز نمی‌گیرند یا با مشکلات تأمین مالی و ناتوانی مدیریتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در جایی‌که دنیا به آینده برق‌دار و دیجیتال فکر می‌کند، ما هنوز درگیر معادلات سنتی و رقابت‌های اداری هستیم.
سؤال این است: در دنیایی که «جنگ تجاری» می‌تواند سرمایه‌گذاری‌ها را متوقف کند، و حتی کشورهایی مثل شیلی با تجربه و سابقه غنی در صنعت معدن نگران آینده هستند، ایران چگونه می‌خواهد سهمی از بازار جهانی مس داشته باشد؟ بدون اصلاح سیاست‌های داخلی، بدون ایجاد بستر شفاف برای سرمایه‌گذاران، و بدون حذف قوانین زائد و موازی، فقط باید نظاره‌گر ماند؛ نظاره‌گرِ فرصتی که آرام آرام از دست می‌رود، درست مثل فلز سرخی که در خاک می‌ماند، چون کسی جسارت استخراجش را ندارد./www.mining.com