معدنی ها /فائزه پناهی؛ در حالی که دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان از استمرار فعالیت کارخانه‌های سیمان و نبود کمبود در بازار خبر داده، بررسی دقیق‌تر وضعیت این صنعت نشان می‌دهد که پایداری کنونی بیشتر نتیجه سیاست‌های موقت و فشار بر ظرفیت‌های فرسوده است تا نشانه‌ای از ثبات پایدار. روزانه حدود ۱۸۰ هزار تن سیمان در کشور تولید می‌شود، رقمی که اگرچه در ظاهر چشمگیر است، اما بر پایه زیرساخت‌هایی شکل گرفته که عمدتاً به‌روزرسانی نشده‌اند و در برابر کوچک‌ترین اختلالات، آسیب‌پذیرند.
بخش بزرگی از کارخانه‌های سیمان در ایران بیش از سه دهه عمر دارند و به دلیل نبود سرمایه‌گذاری موثر، تجهیزاتشان فرسوده و بهره‌وری‌شان پایین است. استمرار تولید فعلی اگرچه قابل تقدیر است، اما به‌معنای نبود ریسک در آینده نیست. فشار فزاینده بر این خطوط تولید، به‌ویژه در زمان‌هایی که محدودیت‌های انرژی شدت می‌گیرد، به‌راحتی می‌تواند منجر به افت شدید تیراژ شود. تابستان و زمستان، دو فصل بحران‌زا برای این صنعت به‌شمار می‌روند؛ یکی با قطعی برق و دیگری با کاهش فشار گاز، که هردو قابلیت مختل‌کردن تولید را دارند.
از سوی دیگر، سیاست‌های کنترلی دولت در زمینه صادرات سیمان نیز یکی از عوامل پایداری ظاهری بازار داخل است. با اینکه بازارهای منطقه‌ای به‌شدت خواهان سیمان ایرانی‌اند، محدودیت‌های صادراتی برای کنترل قیمت داخلی، عملاً ظرفیت ارزآوری این صنعت را کاهش داده و مانعی برای توسعه پایدار آن شده است. این رویکرد که بیشتر از سر اجبار بوده تا برنامه‌ریزی، موجب شده فرصت‌های راهبردی از دست برود.
علاوه بر این، معضل لجستیک و حمل‌ونقل نیز به تهدیدی جدی برای رقابت‌پذیری تبدیل شده است. افزایش هزینه سوخت، فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل و کمبود زیرساخت ریلی، قیمت تمام‌شده تولید و عرضه سیمان را بالا برده و بخشی از بازار داخلی را تحت فشار قرار داده است. به‌ویژه در پروژه‌های عمرانی بزرگ، این هزینه‌ها تأثیر مستقیمی بر قیمت نهایی سازه‌ها دارد.
در مجموع، آنچه امروز به عنوان ثبات در صنعت سیمان مطرح می‌شود، پشتوانه‌ای شکننده دارد. اگر نوسازی تجهیزات، برنامه‌ریزی دقیق در تأمین انرژی، آزادسازی تدریجی صادرات و تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل در دستور کار قرار نگیرد، تداوم شرایط فعلی تضمینی نخواهد داشت. وضعیت فعلی بیشتر شبیه به ایستادن بر لبه پرتگاه است تا قرارگرفتن در مسیر توسعه پایدار. تداوم تولید یک دستاورد است، اما تنها زمانی معنا دارد که بر پایه‌ای مستحکم بنا شده باشد.