معدنی ها /توسعه بخش معدن و صنایع‌معدنی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان نظام اقتصادی در ایران، نقش بسزایی در بهبود و رشد شاخص‌های کلان اقتصادی از جمله تولید ناخالص داخلی (GPD) و نرخ بیکاری ایفا می‌کند. به‌طورمشخص، بخش معدن از ۴ حلقه اکتشاف، استخراج، فرآوری و استحصال تشکیل شده است که بکارگیری روش‌های نوین تحقیقاتی و پژوهشی در هر یک از این مراحل، امری کاملا ضروری در حوزه معدن و صنایع‌معدنی محسوب می‌شود. از جمله برترین، مدرن‌ترین و مجهزترین مراکز تحقیقاتی و پژوهشی فعال در بخش معدن و صنایع‌معدنی کشور می‌توان به مرکز تحقیقاتی و پژوهشی کیمیا فرآوران زرین اشاره کرد که ضمن برخورداری از ۲ واحد فرآوری و شیمی، اقدامات فراوانی را در راستای افزایش بهره‌وری، بهینه‌سازی تولید و بکارگیری روش‌های متنوع و جدیدتر برای فرآوری معادن انجام داده است.باتوجه به نقش پررنگ و حائزاهمیت پژوهش و تحقیقات در ۴حلقه بخش معدن یعنی اکتشاف، استخراج، فرآوری و استحصال، هلدینگ معدنی باما (امیر) که از ۲۰ شرکت زیرمجموعه تشکیل شده است (اکثر قریب به اتفاق این شرکت‌ها تولیدی و معدنی بوده و تعداد محدودی نیز در حوزه سرمایه‌گذاری و بازرگانی فعالیت دارند)، اقدام به راه‌اندازی مرکز تحقیقاتی و پژوهشی کیمیا فرآوران زرین با هدف رفع نیازهای پژوهشی و تحقیقاتی شرکت‌های معدنی خود کرد؛ چراکه امکان راه‌اندازی آزمایشگاه‌های مجزا برای هر یک از شرکت‌های معدنی زیرمجموعه هلدینگ، چه به لحاظ سرمایه‌گذاری و چه تامین نیروی انسانی فراهم نبود و بر همین اساس، تاسیس و راه‌اندازی یک مرکز تحقیقاتی و پژوهشی واحد به نام کیمیا فرآوران زرین در سال ۱۳۹۹ در دستور کار هلدینگ قرار گرفت و عملا فعالیت خود را در سال ۱۴۰۰ آغاز کرد. مرکز تحقیقاتی و پژوهشی کیمیا فرآوران زرین از ۲ بخش فرآوری و شیمی (که آنالیزهای نمونه‌های معدنی را انجام می‌دهد)، تشکیل شده است. لازم به ذکر است که در بخش فرآوری، ما تنها سفارشات شرکت‌های معدنی زیرمجموعه هلدینگ را می‌پذیریم اما در بخش شیمی، سفارشات آنالیز خارج از هلدینگ را نیز متقبل می‌شویم؛ چراکه از لحاظ امکانات دستگاهی و نیروی انسانی، جوابگوی سفارشات شرکت‌های خارج از هلدینگ نیز هستیم.همان‌طور که مستحضر هستید، در ۴ حلقه مذکور بخش معدن، نمونه‌های اکتشافی در ابتدا باید با دقت کامل از لحاظ آنالیز بررسی شوند و سپس طرح ژئوشیمی آنها تهیه شده تا در صورت مشخص شدن استعداد معدن، عملیات استخراج در آن انجام شود. در ادامه نیز نمونه‌های استخراج‌شده باید به‌طورمداوم (به‌صورت ساعتی و روزانه) آنالیز شوند تا عملیات استخراج، درست در راستای رگه معدنی کشف‌شده انجام پذیرد. سپس ماده معدنی استخراج‌شده پس از فرآیند تغلیظ و پرعیارسازی، به کنسانتره تبدیل می‌شود که در این مرحله نیز باید نمونه‌برداری‌های لازم به‌صورت مرتب (دستی و اتوماتیک) انجام شده تا عیار موردنظر برای ماده معدنی حاصل شود. در نهایت نیز ماده معدنی با استفاده از روش‌های تخصصی به فلز مدنظر تبدیل شود که در این مرحله نیز، آنالیزها و اندازه‌گیری‌های آزمایشگاهی و تحقیقاتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در یک نگاه کلی، در تمامی مراحل فوق باتوجه به تنوع ماده معدنی استخراج شده، نیاز مبرمی به پژوهش و تحقیقات فرآوری وجود دارد و مهم‌ترین عامل برای جلوگیری از خطاها و ریسک‌پذیری سرمایه، آنالیزهای شیمیایی است که امروزه باوجود دستگاه‌های اندازه‌گیری بسیار دقیق و روش‌های متنوعی که بدین‌منظور مورداستفاده قرار می‌گیرد، در مراکز آزمایشگاهی، تحقیقاتی و پژوهشی مختلف در حال انجام است. مرکز تحقیقاتی و پژوهشی کیمیا فرآوران زرین نیز از این قاعده مستثنا نیست و در حال حاضر ما مشغول فعالیت در حوزه فلزات سرب، روی، مس، کروم، طلا و نقره هستیم که هرکدام از این فلزات، طیف وسیعی از بافت‌های معدنی را شامل می‌شوند.آنچه امروز به‌عنوان مانع و چالش پیش‌روی ما قرار گرفته است، جدای از مشکلات موجود برای سایر صنعتگران و جامعه معدنی و صنعتی کشور نیست. عدم‌ثبات نرخ ارز، یک چالش کاملا جدی به‌شمار می‌آید که تصمیم‌گیری‌ها، بودجه‌بندی‌ها و تدوین برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت را دچار مشکل کرده است. این معضل از یک‌سو باعث شده که تامین قطعات دستگاه‌های آزمایشگاهی (اعم از مصرفی و تعمیراتی) با نرخ تمام‌شده هنگفت انجام شود و از سوی دیگر به‌دلیل تحریم‌ها، گاهی امکان تهیه این قطعات فراهم نباشد؛ چراکه فروش برخی قطعات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری زیر سایه تحریم‌ها به ایران ممنوع است و این معضل، گاهی اوقات تامین قطعات را غیرممکن نیز می‌سازد. در حال حاضر دستگاه‌های فراوانی در آزمایشگاه‌های معدنی کشور وجود دارد که به‌دلیل عدم‌تامین به‌موقع قطعات، بلااستفاده شده و مادامی که چالش تحریم‌ها در کشور رفع نشود، امکان خرید مستقیم این قطعات از شرکت تولیدکننده خارجی برپایه روش‌های قانونی و بانکی از جمله سوئیفت وجود ندارد و نمی‌توان اقدام چندانی برای تامین قطعات انجام داد.این مسئله بستگی به عملکرد خود ما دارد؛ یعنی اگر بخواهیم رویه فعلی حاکم را در پیش بگیریم، نمی‌توانیم امیدواری چندانی به آینده بخش معدن و صنایع‌معدنی داشته باشیم و حداکثر اقدامی که می‌توانیم در وضعیت کنونی انجام دهیم، حفظ نسبی وضع موجود است./صمت